Een plattegrond is bijna nooit op ware grootte. Een stad wordt verkleind naar een kaart van ongeveer een vierkante meter. De schaal van de plattegrond vertelt iets over de verhouding met de werkelijkheid.
Schaal is alleen maar een verhouding
Sommige mensen denken dat "schaal" iets te maken heeft met centimeters, maar dat is onjuist. Als iets op schaal getekend is, geeft de schaal de verhouding aan tussen de tekening en de werkelijkheid.
Verhoudingen dus. Niet klakkeloos in centimeters denken. Dan ga je bij veel opgaven de mist in.
Bijvoorbeeld:
Schaal slaat op één dimensie
Schaal gaat over één dimensie, zoals de lengte van een straat, de zijde van een rechthoek of de breedte van een kubus. Twee voorbeelden:
Plattegronden met verschillende schalen
Op de foto hieronder zie je drie verschillende plattegronden.
Bij een schaal van 1:100.000 geldt: 1 cm op de kaart = 1 km in werkelijkheid.
Handig om te onthouden: 1 km = 100.000 cm.
Dat is een verschil van vijf nullen. Je kunt vanuit de schaal snel van kaart-centimeters naar werkelijke kilometers komen, door vijf nullen weg te halen:
Schaal |
op de kaart |
in werkelijkheid |
1 : 100.000
|
1 cm
|
1 km
|
1 : 500.000
|
1 cm
|
5 km
|
1 : 2.500.000
|
1 cm
|
25 km
|
Als je de schaal van de kaart weet, kun je met een meetlat de afstand tussen twee punten meten en die afstand omrekenen naar de werkelijke afstand. Bijvoorbeeld:
Schaal berekenen
Meestal wil je een afstand berekenen aan de hand van de schaal. Maar het omgekeerde kan ook. Soms is het handig om de schaal te berekenen:
Op een beeldscherm
Op een beeldscherm heb je niets aan een aanduiding als 1:50.000. De maker van de kaart kan namelijk niet weten hoe groot het beeldscherm is waarmee de kaart bekeken wordt en welke instellingen het beeldscherm heeft. Wat op de ene monitor 1 cm groot is, is op de andere misschien wel 3 cm groot.
Daarom zie je bij plattegronden op internet vaak een balkje dat aangeeft hoe groot de afstanden in werkelijkheid zijn. De grootte van het beeldscherm doet er dan niet toe. Als je in- of uitzoomt, veranderen de waarden bij dat balkje.
Hieronder zie je drie verschillende kaartfragmenten van de omgeving van Bodegraven. De afstand tussen de streepjes aan de bovenkant van het balkje is respectievelijk 500 m, 2 km en 10 km.